(WEB200J.03)

'CURSUS IN WONDEREN' BRENGT VREDE DICHTERBIJ* (J.03)

Ik ben ervan overtuigd dat de meerderheid van de mensheid traditioneel over vredesvraagstukken denkt. Daarmee bedoel ik dat men in de veronderstelling verkeert dat wapens veiligheid garanderen en een oplossing moeten bieden voor het afdwingen van vrede. Zo'n opvatting, gebaseerd op het vijanddenken, zorgt ervoor dat er automatisch een wapenwedloop in werking komt en er steeds weer wordt gedacht vanuit kracht, macht, overheersing en overwinning. Het is geen toeval dat zowel GroenLinks als het IKV de Balkanoorlog verantwoord en gerechtvaardigd vonden. Naar mijn mening heeft echte vrede niets met wapens van doen. Het is niet meer dan een geloof of een hardnekkige opvatting waarachter vijanddenken schuil gaat. Een illusie!

Vrede als een illusie
Wat me heel duidelijk voor ogen staat is dat politici, historici en polemologen geen adequaat antwoord kunnen geven op de ogenschijnlijke complexiteit van vredesvraagstukken. Zo schreef de Amerikaanse oud-diplomaat en historicus George F. Kennan, winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede (1982) op de laatste bladzijde van zijn boek 'De nucleaire hersenschim': Waarom dan - nog eenmaal tot slot - niet gewoon vrede? Willen we en kunnen we dan niet meteen daaraan gaan werken? Mijn antwoord aan Kennan luidt: vrede kan niet met wapens afgedwongen worden, omdat vrede niet buiten maar in de geest zijn oorsprong heeft. Oorlog is gebaseerd op angst! Vrede stoelt op liefde! Ook in Epplers boek 'Veiligheid: een dodelijke utopie' (1983) worden geen echte oplossingen voor het vredesvraagstuk geboden. Wat moeten wij met de uitspraak: 'De utopie van de geweldloze wereld bewijst haar kracht of onmacht in de mate waarin ze mensen ertoe kan bewegen hier en nu geloofwaardige tekens van vrede op te richten die niet over het hoofd kunnen worden gezien.' Is een utopie niets anders dan een droombeeld? Een fantasie? Een illusie? Of misschien niets meer of minder dan een ideaal zonder enige betekenis? Erhard Eppler, schrijver en politicus, levert geen krachtig advies als hij zegt: ..Vredespolitiek heeft alleen een kans wanneer ze het vermogen heeft een meerderheid te verkrijgen. Het lijkt er sterk op dat Eppler met het hoofd in de schoot eerder gelooft dat conflicten alleen maar met wapens beslecht kunnen worden.

Vrede bestaat alleen maar in de geest
In de periode van de Balkanoorlog heb ik mezelf sterk gemaakt voor een traditionele benadering van de vrede. Ik meende toen ook nog dat door allerlei activiteiten het doel van de vrede dichterbij gebracht werd. Dààrom stond ik driemaal per week met een bord op mijn buik als een vredesduif tussen een rij 'vrouwen voor vrede' bij het Eindhovense station, deelde folders uit, verzamelde handtekeningen en organiseerde een stille tocht. Mijn stem trilde door de megafoon toen ik riep: 'Oorlog kan nooit tot duurzame vrede leiden, omdat vrede een geestelijke toestand van harmonie en liefde inhoudt.' Een uitspraak die me op dat moment bijna ongeloofwaardig in de oren klonk. Pas veel later drong het tot me door dat deze uitspraak een innerlijke waarheid in mij onthulde. Later gold voor mij dat alles wat ik denk en waarneem alleen iets over mezelf zegt; iets waarvoor ik persoonlijk verantwoordelijk ben. Weer later ontdekte ik dat innerlijke vrede niet buiten mij ligt maar te maken heeft met wat ik denk en uitstraal. Dat is iets heel anders dan jezelf alleen verantwoordelijk te stellen voor wat je doet. Doen komt altijd voort uit denken! Oorzaak en gevolg mogen absoluut niet met elkaar verwisseld worden. De enige oorzaak van alle oorlogen bevindt zich in de geest. Vijanddenken vormt de enige oorzaak van alle conflicten en oorlogen! De spirituele leider Krishnamurti zei in een van zijn toespraken in 1984: 'Oorlog speelt zich niet af in Beiroet. Het vindt plaats in ons hart en in onze geest. Wij hebben deze maatschappij waarin we leven geschapen. Wij zijn deze maatschappij, en totdat ieder van ons zich radicaal getransformeerd heeft zullen we voortdurend oorlogen hebben.' Transformatie is niets anders dan loskomen van alle vormen. Dus ook loskomen van je denken, wetend dat je in wezen niet lichaam, maar geest bent. Dat in onze geest zich voortdurend gedachten vormen die bewust gezien en opgegeven moeten worden, totdat er liefde en respect voor al wat leeft ontstaat. Dan is er vrede in de geest.

Vrede is voor iedereen bereikbaar
Feitelijk hebben wij elke seconde een vrije keuze tussen 'angst' of 'liefde'. De sinds enkele jaren ook in Nederland te volgen 'Cursus in Wonderen' (zie kader) stelt dat liefde feitelijk onze natuurlijk staat is, terwijl angst datgene is wat ons ego heeft gemaakt. 'Onderwijs alleen maar liefde, want dat is wat je bent!' Zo'n uitspraak behoeft geen uitleg, omdat iedereen dit als de enige waarheid zal ervaren. Je voelt je in die toestand van onvoorwaardelijke liefde dan ook krachtig en veilig omdat je op zulke ogenblikken heel dicht bij de essentie van je ware zelf bent. En vrede? Wat is dat dan? Vrede is een natuurlijk erfgoed van de geest. Vrede is sterker dan oorlog, omdat ze geneest. Ze geneest je van je gevoelens van afscheiding als gevolg van je veroordelingen. Ze geneest je van arrogantie. Ze geneest je van je vijanddenken waardoor conflicten en oorlogen ontstaan. Want oorlog is deling en strijd; het levert niemand iets op. Toen ik zelf voor het eerst in aanraking kwam met 'Een Cursus in Wonderen' ontdekte ik nogal wat tegenstrijdigheden in mezelf, reden waarom ik regelmatig uit balans raakte. Gedachten gaan gepaard met emoties, die vrijwel gelijktijdig met het denken optreden. Door me verder in de Cursus te verdiepen zag ik mijn eigen vijanddenken, dat heel diep in mij verankerd lag. Mijn conflicten hadden dikwijls verregaande gevolgen voor mijn persoonlijk leven. Ik verloor vrienden en kennissen, omdat ik ze veroordeelde. Hierdoor voelde ik me schuldig. De door mijzelf veroorzaakte schuld leverde vaak een helse verwarring in mezelf op, waardoor ik nog meer van streek raakte. Ik veroorzaakte dus de door mijzelf gemaakte oorlogen. Gelukkig ontdekte ik in uitspraken van de Cursus dat zodra ik via mijn gedachten iemand beschuldigde, ik mezelf aanviel. Elke verdediging is een aanval op jezelf. De ervaringsgerichte ontdekkingen door de Cursus gaven mij een nieuwe visie op de wereld. Naast de erkenning dat gedachten nooit loos zijn, was het voor mijn verlossing ook nodig dat ik erkende dat iedere gedachte waarvoor ik koos in mezelf tot vrede of tot oorlog leidde. Hoe kon ik veiligheid in mezelf ervaren? Door mijn erkenning dat veiligheid niets anders is dan het volledig afzien van elke gewelddadigheid. Zoek dus geen veiligheid door te proberen jezelf af te schermen van waar het niet is. Er is op een slagveld geen veiligheid. 'Geen enkele illusie van bescherming houdt stand tegen het geloof in moord', zegt de Cursus. Het wordt allemaal heel duidelijk in de uitspraak: In mijn verdedigingsloosheid ligt mijn veiligheid. Hierbij treffen wij het raakvlak met het 'Decennium voor een Cultuur van Vrede en Geweldloosheid voor de Kinderen van de Wereld' vanuit een krachtige oproep door twintig Nobelprijswinnaars voor de Vrede. Onder hen de Dalai Lama, Moeder Theresa, Mandela en anderen, en ondersteund door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties die hiertoe in 1998 unaniem besloot. Verdedigingsloosheid en geweldloosheid gaan hand in hand, want in geweld vindt de afscheiding met elke medemens plaats. De wereld biedt geen veiligheid. Ze is in de aanval geworteld, en al haar 'geschenken' van schijnbare veiligheid zijn bedrieglijke misleidingen. Ze valt aan, en valt opnieuw aan. Er is geen innerlijke vrede waar dusdanig gevaar dreigt. Inmiddels weet ik innerlijk dat wat ik in de buitenwereld waarneem alles te maken heeft met wat ik denk. Mijn waarneming is niets anders dan een projectie van mijn denkgeest. Ze getuigt voortdurend van een uiterlijke weergave van een innerlijke toestand van denken, ontkennen en projecteren. Tijdens een training in München, waar ik aan deelnam, ervaarde ik een verbinding met iedereen. Ik besefte een ongekend familiegevoel met de deelnemers. Ik werd me bewust dat dit gevoel van eenheid en veiligheid 'liefde' was en dat alles wat ik zag en beleefde een weerspiegeling vormde van mijn geest.

Training van de geest leidt tot duurzame vrede
De Viëtnamese boeddhistische monnik en Zenmeester Thich Nhât Hanh stichtte een leef- en wooncentrum genaamd Plum Village. Deze vredesstichter, wonend in Zuid-Frankrijk, schrijft over de nood van de wereld: We doen ons best om te helpen, maar het lijden is enorm groot en soms raken we ontmoedigd. Op de vraag of de vredesbeweging een vriendelijke taal kan spreken om zo de weg naar de vrede wijzen, antwoordt Thich Nhât Hanh: 'Ik denk dat het afhangt van het feit of mensen in de vredesbeweging zelf vredelevend zijn. Want zonder zelf vrede te zijn, kunnen we niets doen voor de vrede... Als we zelf niet vredig zijn, kunnen we geen bijdrage leveren aan de vredesbeweging... Daarom is het voor ons zo belangrijk om meditatie te beoefenen, om het vermogen te verwerven tot kijken, tot zien en tot begrijpen.' 'Een Cursus in Wonderen' levert een complete training van je geest. Met de 365 werkboeklessen ben je een jaar lang op weg. In de inleiding tot de lessen zegt de Cursus: Het doel van het werkboek is je denkgeest systematisch te trainen in een andere waarneming van alles en iedereen in deze wereld. Want: een ongetrainde denkgeest kan niets tot stand brengen. Het uiteindelijke doel van de Cursus is je te verlossen van alle gedachten, dus ook van je vijanddenken. Verlossing leidt tot je zelf één voelen met iedereen, ook met je oorspronkelijke vijanden. Want dat was slechts een illusie van je geest. Tot allen die menen dat 'veiligheid' en 'vrede' in de buitenwereld gerealiseerd moet worden zegt de Cursus: 'Probeer niet de wereld te veranderen, maar verander alleen je opvatting over de wereld.' Zodra jij je geest van veroordelende gedachten geneest, raak je in een toestand van liefdevolle vrede, want dat is wat je werkelijk bent!

* Cor Anneese is psycholoog-psychotherapeut.

BIJLAGE: 'EEN CURSUS IN WONDEREN'

De 'Cursus' ontstond tussen 1965 en 1972 in New York, als antwoord op een wens van twee psychologen, Helen Schucman en Bill Thetford, om 'een andere manier' te vinden in het omgaan met hun medemensen. De Cursus combineert praktische spiritualiteit met psychologie en een diepzinnige metafysica, en dat alles in een uiterst poëtische en krachtige taal. Hij wordt wel een herformulering van het Nieuwe Testament genoemd, doordat hij vele christelijke termen herijkt. De Cursus leert dat er achter angst en schuldgevoel in ieder mens nog steeds liefde verscholen ligt die door middel van vergeving wakker kan worden geroepen. Het beoogt de blokkades die de liefde in de weg staan op te heffen. Elke seconde kunnen we voor angst of liefde kiezen, maar we kunnen gaan ervaren dat 'waar liefde is angst verdwijnt'. Het enige wat wij nodig hebben is de innerlijke bereidheid het boek te lezen en daardoor onze geest te trainen. Het bestaat uit drie delen, te weten een Tekstboek van 689 bladzijden dat het denksysteem uiteenzet, een Werkboek met 365 lessen (491 blz.) en een Handboek voor leraren (74 blz.) dat nog eens de belangrijkste principes kort samenvat. Het geheel is opgezet als een zelfstudieprogramma, maar contact met medestudenten en leraren blijkt voor velen een grote ondersteuning te zijn bij het zich eigen maken van dit materiaal. Op veel plaatsen in Nederland worden bijeenkomsten gehouden.

*Dit artikel werd in 2009 geschreven door de psycholoog en psychotherapeut C.Anneese. Voor wie belangstelling heeft voor de ‘Cursus in Wonderen’ verwijzen wij naar de website www.micaclesincontact.nl .

Gepubliceerd op www.geweldlozekracht.nl

(WEB200J.03)